کلید اتوماتیک کمپکت چیست؟
کلید اتوماتیک یک نوع بریکر قابل قطع زیر بار است که جهت حفاظت اتصال کوتاه و اضافه بار در موتورها و سیستم روشنایی، صنعتی و مصرف کننده های دیگر استفاده می شوند، به عبارت دیگر این کلیدها به منظور حفاظت و قطع کردن مدار در برابر برگشت جریان و یا افت ولتاژ بیش از حد مجاز و کشیده شدن جریان اضافه توسط مصرف کننده (اضافه بار) و اتصال کوتاه مدار به کار می روند. کلیدهای اولیه ابعاد و اندازه بزرگتری داشتند و به دلیل فشرده شدن و کوچک شدن به این بریکرها کلید اتوماتیک کمپکت گفته می شود. تفاوت بین کلیدهای اتوماتیک و غیر اتوماتیک در این است که در کلیدهای اتوماتیک رله های الکترونیک مختلف جهت تشخیص جریان اضافه بار و اتصال کوتاه و سایر پارامترها وجود دارد اما کلیدهای غیر اتوماتیک صرفا جهت قطع و وصل مدار است و فاقد رله الکترونیک می باشد.
کلیدهای اتوماتیک بصورت دسته بندی های زیر و با حفاظت های اضافه بار، اتصال کوتاه و نشتی جریان زمین تقسیم می شوند:
- کلید اتوماتیک کمپکت غیر قابل تنظیم (فیکس)
- کلید اتوماتیک کمپکت قابل تنظیم حرارتی مغناطیسی
- کلید اتوماتیک کمپکت قابل تنظیم الکترونیکی
جهت حفاظت تابلو در برابر آتش سوزی و به منظور بالا بردن امنیت تجهیزات داخل تابلو برق از کلیدهای اتوماتیک کمپکت استفاده می گردد. کلیدهای اتوماتیک کمپکت از رنج 16 الی 1600 آمپر ساخته می شوند. کلیدهای اتوماتیک در انواع تک پل، دو پل، سه پل و چهار پل تولید می شوند. کلیدهای اتوماتیک کمپکت از عمر بسیار بالاتر و قدرت قطع بالاتری نسبت به کلیدهای مینیاتوری و کلیدهای حرارتی برخوردار هستند. قدرت قطع کلیدهای اتوماتیک کمپکت از 16 تا 150 کیلو آمپر می باشد.
کلیدهای اتوماتیک کمپکت در اکثر تابلوهای برق بخصوص در قسمت ورودی مدار استفاده می شوند، این کلیدها به محض قطع شدن در اثر اضافه بار یا اتصال کوتاه در رنج مجاز و یا هر عامل خطای دیگر، می توانند بلافاصله جهت استفاده مجدد راه اندازی شوند فقط به شرطی که جریان اتصال کوتاه در محدوده ی قابل تحمل کلید باشد. در کلیدهای اتوماتیک دو جریان حائز اهمیت می باشند.
این جریان ها به قرار ذیل می باشند:
- جریان نامی قطع اتصال کوتاه ICS:Rated service short circuit: بیشترین مقدار جریان اتصال کوتاهی است که کلید میتواند بدون اینکه نیاز به تعمیر داشته باشد تحمل کند.
- جریان نامی قطع اتصال کوتاه نهایی ICU:Rated ultimate short circuit breaking capacity: بیشترین مقدار جریان اتصال کوتاهی است که کلید میتواند تنها یک بار آن را تحمل کند و برای دفعات بعدی نیاز به تعمیر یا تعویض است.
کلیدهای اتوماتیک در دو نوع فیکس و قابل تنظیم ساخته می شوند. کلیدهای اتوماتیک فیکس از لحاظ رنج جریان قابل حفاظت غیر قابل تنظیم هستند ولی در نوع کلیدهای اتوماتیک قابل تنظیم، امکان تنظیم جریان از 0.6 یا 0.8 تا 1 برابر جریان بار کامل وجود دارد. کلیدهای اتوماتیک کمپکت لوازم جانبی از قبیل کنتاکت کمکی، رله شنت، رله آندر ولتاژ، کنتاکت تریپ، موتور دارا می باشد.
کلیدهای اتوماتیک کمپکت قابلیت نصب موتور جهت اتوماتیک کردن قطع و وصل کلید از راه دور را دارند. همچنین بر روی این کلیدها امکان نصب و قرار دادن کنتاکت کمکی، کنتاکت خطا، رله ی آندر ولتاژ و رله ی شنت جهت براورده کردن نیازهای مختلف مدار وجود دارد. بر روی این کلیدها یک شستی قرار د ارد که سه نوع وضعیت وصل، قطع و تریپ بر روی آن نمایش داده شده است. یک دکمه ی کوچک بر روی کلید است که در هنگامی که کلید در حالت وصل قرار دارد با فشار دادن این دکمه کلید به حالت ترپ می رود. حداکثر ظرفیت جریان اتصال کوتاه این کلید تا 150 کیلوآمپر می باشد.
ساختمان داخل کلیدهای اتوماتیک کمپکت
- بدنه یا قاب کلید
- کنتاکت های کلید
- جرقه گیر
- مکانیزم قطع و وصل کننده کلید
- واحد تریپ
در شکل زیر اجزای داخلی دو عدد کلید اتوماتیک را مشاهده می فرمایید:
مزایای کلید اتوماتیک کمپکت نسبت به سایر کلید و فیوزها
در سیستمهایی که عمل حفاظت موضعی و سلکتیو اهمیت زیادی دارد یا در شبکه سه فاز به علت ازدیاد جریان، قطع همزمان سه فاز باهم الزامی است باید از کلیدهای اتومانیک استفاده کرد. همچنین در برخی از شبکه های توزیع بدلیل حساسیت می باید به محض تشخیص اضافه ولتاژ یا افت ولتاژ و همچنین تشخیص جریان برگشتی فورا مدار قطع گردد، از کلیدهای اتوماتیک استفاده می گردد و با استفاده از کنتاکت های خطا یا آلارم، وضعیت خطا اعلام می گردد. همچنین جهت وارد کردن دستی یا اتوماتیک ژنراتور یا ترانسفورماتور به شبکه جهت تقویت و تداوم کار شبکه و یا انجام تعمیرات می باید از کلیدهای اتوماتیک استفاده نمود.
از دیگر مزایای استفاده از کلیدهای اتوماتیک می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کلیدهای اتوماتیک پس از قطع مدار به هر دلیلی اعم از اضافه بار یا اتصال کوتاه بلافاصله برای بهره برداری آماده است.
- در کلیدهای اتوماتیک با کمک کنتاکت های کمکی و خطا می توان انواع وضعیت عملکرد کلید مثل قطع، وصل، خطا یا تریپ را توسط یک آلارم مانند سیگنال نمایش داد.
- طراحی این کلیدها به گونه ای است که در صورتیکه این کلیدها را در مسیر مداری که اتصال کوتاه شده قرار بدهیم، هنگام بسته شدن رله اضافه جریان سریعا عکس العمل نشان داده و مدار را قطع می نماید.
خصوصیات کلیدهای کمپکت
- رنج جریان 16 الی 1600 آمپر
- حداکثر ولتاژ قابل تحمل 690 ولت
- حداکث ظرفیت قطع در اتصال کوتاه از 25 الی 200 کیلو آمپر در ولتاژ 415 ولت
- یک و دو و سه و چهار پل
- عایق بسیار قوی
- دارا بودن بالاترین ظریب اطمینان در حفاظت مغناطیسی
- اندازه گیری فاکتورهای مختلف الکتریکی
تجهیزات جانبی کلیدهای اتوماتیک کمپکت
تجهیزات جانبی که بر روی کلید اتوماتیک کمپکت می توانند نصب و استفاده شود عبارتند از:
- کنتاکت های کمکی (AUX CONTACT): کنتاکت های کمکی جهت استفاده در مدار فرمان بکار می روند و اینکه همزمان با قطع و وصل کلید را نشان می دهند.
- کنتاکت خطا (TRIP CONTACT): این کنتاکت زمانی که در اثر وقوع خطا، کلید به حالت تریپ برود فعال می گردد و با استفاده از آلارم یا سیگنال اپراتور مطلع می گردد.
- رله شنت (SHUNT RELAY): نحوه ی عملکرد این رله به این صورت است که در صورتی که ولتاژ تغذیه آن 70 تا 220 ولتاژ نامی اعمال شود، رله عمل می کند و کلید را قطع می نماید.
- رله افت ولتاژ (UNDER VOLTAGE RELAY): نحوه ی عملکرد این رله به این صورت است که درصورتی که ولتاژ این بوبین از 70 درصد ولتاژ نامی کمتر شود، رله عمل می نماید و کلید قطع می گردد. رله ی افت ولتاژ در دو مدل UVR و UVRD ساخته می شوند. تفاوت این دو رله در زمان قطع آنها می باشد. در مدل UVR بمحض افت ولتاژ از حد مجاز، رله عمل می نماید و کلید قطع می شود ولی در مدل UVRD همین عمل با یک تاخیر انجام می شود.
- موتور: به منظور اتومات کردن قطع و وصل کلید اتوماتیک بکار می رود.
- شمش های ورود و خروج: از این شمش ها جهت اتصال کلید با باسبار و یا اتصال راحت تر و ایمن تر سر کابل های ورودی به کلید به کار می رود.
- دسته گردان بلند و دسته گردان کوتاه: جهت استفاده از کلیدها در تابلوهای کشویی از مکانیزم دسته گردان استفاده می گردد.
- پایه ی پلاگین: این تجهیز جهت کشویی کردن کلید بکار می رود.
- دیوایدر یا جدا کننده ی فازها: بر روی کلید و ما بین فازها، یک ورقه جداکننده قرار می گیرد و از اتصال دو فاز با یکدیگر جلوگیر می کند.
